"Ang Sanaysay"

Ang kahulugan ng sanaysay ay "nakasulat na karanasan ng isang sanay na pagsasalaysay" ayon kay Alejandro G. Abadilla. Ayon rin sa kanya nagmula ang sanaysay sa dalawang salita na ang 'sanay' at 'pagsasanaysay'. Ang sanaysay ay panitikang tuluyan na naglalahad ng mga sumusundo; kuro-kuro, damdamin, kaisipan, saloobin, reaksiyon at iba pa ng manunulat hinggil sa isang makavuluhan, mahalaga at napapanahong paksa o isyu.

Ang sanaysay ay nilikha upang magkaroon ng mga elemento ng pagpuna, mga opinyon, impormasyon, obserbasyon, kuro-kuro, pang-araw-araw na pangyayari, alaala ng nakaraan at pagmumuni-muni ng isang tao.

Ang talambuhay ay tumutukoy sa buhay o mga piling pangyayari sa buhay ng tao, ito rin ay nasa uri ng sanaysay batay sa anyo ng sanaysay. Kaya ito ay maituturing na sanaysay na talambuhay.

Ang pinagkaiba ng pormal at impormal na sanaysay, sa pormal na sanaysay ay mga sanaysay na nagbibigay ng impormasyon ukol sa isang tao, bagay, lugar, hayop o pangyayari samantalang sa pormal ba sanayasay ay mga sanaysay na karabiwang nagtataglay ng opinyon, kuro-kuro at paglakarawan ng isang may akda.

Sa malikhaing sanaysay, ito ay madalas na sulatin, Bakit? Dahil ito konsepto ay ang pagsasanob ng malikhaing pagkatha at pag-uulat. At ito rin ay nagsasalaysay ng totoo o hinding kathang-isip na gumagamit ng estratehiya at teknik ng malikhaing kwento. (Hidalgo2003,10).

Sa pag-aanalisa nina Lee Gutkind at Philip Gerard sa katangian ng malikhaing sanaysay. Para kay Gutkind, may mga basehan upang taglayin ang malikhain katulad ng mga sumusunod; pagsasabuhay at pakikipamuhay sa realidad ng sinusulat; pagninilay-nilay sa nakalap na datus; pagbabasa ng mga tekstong makatutulong sa pagsusulat at ang mismong akto ng pagsusulat. At ayon kay Gerard, una ito ay mayroonng malinaw (apparent) na sabjek at isang malalim (deeper) na sabjek. Pangalawa (timeleness). Pangatlo, pagsasalaysay ng kwento gamit sa estruktura. Pang-apat, isang pagmumuni-muni ng may-akda at ang panghuli ay pinahahalagahan nito ang sining ng pagsulat. (Gerard1996,7-11)

Sa dami ng taong tumatangkilik sa blog/blogging kaya ito itinuturing na malikhaing sanaysay. Ang blog ay nagmimistulang mga tala sa talaarawan o dyornal na mababasa sa Internet. Marami ang maaring magawa sa blog, katulad ng pagbablog ng mga tula, komiks at kwento bukod dito laganap rin ang paraan ng mga bloggers ang pagpapahayag ng kanilang damdamin at karanasan.

Ang mga isyu na lumitaw ukol sa pagsasanaysay sa Pilipinas ay, ang mga problema't suliraning kinahaharap ng bansang Pilipinas, tulad na ng teenager pregnancy, child labor at iba't-iba pang napapanahon na isyu. Isa na rito ang napapanahong isyu sa edukasyon ang K to 12 Program name, inaprobahan ng gobyerno kahit na kulang sa mga guro at hindi sapat ang materyalis para sa programa.

Ang naging ambag ng sanaysay bilang maging ayo ng panitikan ay ang masining, malikhain at makahuligang tala, saloobin, kaugalian, paniniwala, karahasan at pangyayari sa buhay, komunidad at lipunan na may iba't-ibang anyo, uri at katangian yumavog sa mga pinagdaanang panahon at patuloy ang ganitong pamumunga na maging yamang mana aa pag-usbong ng henerasyon.

Ang naging tunguhin ng sanysay sa kasaysayan ng Panitikang Pilipino, ay upang maipahayag ang bawat mahahalagang nagyayari sa kasaysayan sa bawat mahahalagang nangyayari sa kasaysayan sa bawat paglipas ng panahon. Ito ay naging daliyan ng ideolohiya sa pamamagitan ng pagsulat, pagsusuri, pagpapahayag ng karanasan at damdamon at iba pang pamamaraab upang maipahayag ang bawat karanasa't pangyayari.

Source: maamgare.blogspot.com
sanaysay.filipino.blogspot.com
https://mfacrbook.com/PANITIKANbyWIZARD/posts/
Module"Malikhaing sanaysay, Anyo kasaysayan at Antolohiya."